Ronald Bierings over Zicht op Licht
“Werken met burgers heeft alleen maar voordelen”
Burgerwetenschap is hot en dat heeft ook oogheelkundige Ronald Bierings goed begrepen. Met Zicht op Licht, een publieksonderzoek van het Universitair Medisch Centrum Groningen en Weekend van de Wetenschap, wilde hij ondervinden hoe donker het 's nachts in Nederland is en wie er moeite heeft met zien. Het onderzoek is een succes: de resultaten zijn net binnen, er staat al een vervolgonderzoek op poten en aan het samenwerken met burgers 'zijn alleen maar voordelen', vertelt Ronald Bierings aan Iedereen Wetenschapper.
Hoe ging het onderzoek van start?
'We zijn vertrokken vanuit een vragenlijst, waaruit bleek dat Nederlanders moeite hebben met zien in de nacht. Vanuit deze lijst is Zicht op Licht gegroeid, waarin we wilden onderzoeken hoe donker het 's nachts is in Nederland en wie er moeite heeft met zien. We hebben een applicatie ontwikkeld die het licht meet dat van de straat af komt. Dankzij deze metingen, gecombineerd met gps-coördinaten en een internetverbinding, konden we een nationale lichtkaart opstellen met 5.200 meetpunten.
Je zou intuïtief denken dat Nederland goed verlicht is 's avonds, want vanuit het het internationaal ruimtestation ISS gezien baadt ons land in het licht. Maar licht dat naar boven toe straalt is verschillend van het licht dat op straat valt, waardoor Nederland helemaal niet zo licht is 's nachts. Ook wij waren verbaasd over deze resultaten. 81% van de mensen met een oogziekte heeft moeite met zien 's nachts, tegenover 37% van de mensen zonder oogziekte. Dat er een verschil bestaat tussen mensen met en zonder oogziekte, is uiteraard geen verrassing, maar dit verschil verdwijnt nagenoeg naarmate het lichter wordt.'
Welke conclusie koppelen jullie daaraan?
'Momenteel testen we in de poliklinieken op oogziekten bij goede lichtomstandigheden. Uit ons onderzoek blijkt nu dat het verschil tussen mensen met en zonder oogziekte bij goede lichtomstandigheden amper te merken is. We testen in de toekomst waarschijnlijk beter bij minder licht, want dan is een oogziekte pas echt duidelijk te diagnosticeren. Zo'n 1,5 miljoen Nederlanders lijden momenteel aan een oogziekte en dit aantal zal in de toekomst alleen maar stijgen. Zeker als je weet dat het aantal 65-plussers binnen enkele decennia zal verdubbelen, want deze leeftijdsgroep heeft er het vaakst mee te kampen. Efficiëntie binnen de oogzorg is noodzakelijk om de gezondheidszorg betaalbaar te houden in de toekomst. Hoe sneller de diagnoses worden gesteld, hoe effectiever we kunnen behandelen.'
Er komt nu ook een vervolgonderzoek?
'Door de spreiding van de 5.200 meetpunten over het land konden we geen accurate uitspraken doen over de toegankelijkheid van elke stad of elk gebied apart. We gaan nu samenwerken met 400 leerlingen van 2 technasiumscholen uit Leek en Stadskanaal. Zij zullen de zichtbaarheid van hun stad in de nacht in detail onderzoeken dit najaar. Is het project een succes, dan breiden we uit naar alle scholen in Nederland. Daarnaast gaan we in het laboratorium natuurlijk aan de gang om de diagnostiek van oogziekten bij lage lichtomstandigheden verder te onderzoeken'.
Waarom wilden jullie graag samenwerken met burgers?
'We wilden een groot oppervlak bestuderen. Ik kon ook alleen met een lichtmeter Nederland rondreizen, maar daar zou ik jaren mee bezig zijn geweest en dan kon ik ook nooit weten hoeveel moeite pakweg een 60-jarige vrouw ervaart om 's nachts te zien. We wilden de te onderzoeken groep ook zo divers mogelijk houden en samenwerken met burgers was de enige manier om al deze voorwaarden te vervullen. Het aantal deelnemers was verrassend groot, hoewel mensen moeite moesten doen om de applicatie te downloaden en effectief metingen uit te voeren. Ik ben tevreden'.
Zijn er opmerkelijke voor- of nadelen aan de samenwerking met burgers?
'Eerlijk? Ik vind dat er alleen maar voordelen aan zijn. Je moet natuurlijk wel moeite doen om mensen te activeren en hen via mails aan te zetten tot actie of in te lichten over de resultaten, maar dat is een goede tijdsinvestering voor wat je er uiteindelijk uithaalt'.
Heb je nog tips voor wetenschappers die een citizen science project overwegen?
'Praat voor je begint zo veel mogelijk met andere wetenschappers die zo'n project achter de rug hebben. Zelf heb ik ook eerst gepraat met Frans Snik van iSPEX, een soortgelijk project aan Zicht op Licht. Ik heb het meest geleerd van de antwoorden die ik kreeg van hem'.
Wil je de app uitproberen, dat kan natuurlijk! Lees wat je moet doen, download de app en doe vanavond je eerste lichtmeting. Alle metingen die in 2016 worden uitgevoerd dragen nog bij aan het onderzoek.
Interview door Charlotte Goeyers
